تاسیس«سازمان اطلاعات وامنیّت(ساواک)،(1)»در«شهرکرد(دهکرد)»:

    (2)

اوّلین«سازمان اطلاعات وامنیّت(ساواک)»در«شهرکرد(دهکرد)»به صورت رسمی درسال1344ه ش/1384ه ق/1965م،درپلاک شش واقع در سمت چپ«کوچه ی اِرم(54 کنونی)»منشعب ازخیابان«سعدی مرکزی»درخانه ایی استیجاری تاسیس و پس از احداث ساختمانی جدیددر سال 1354ه ش/.1395ه ق/1975م(براساس نقشه ی مشترک ساخته شده دربسیاری از شهرهای«ایران»)در«بلوارتیمسارمحمّد امین آزاد(دکترعلی شریعتی مرکزی کنونی)»ودرمجاورت«بوستان شهر»تاروزدوشنبه27/ 10/ 1357ه ش/16/ 2/ 1392ه ق/15/ 1/ 1979م که ساختمان مذکوربا حضورشش هزارنفرازانقلابیون موردحمله وتصرّف واقع گردیددراین مکان جدیدقرارداشت.

 

 

دراین روزپس ازتخریب بخش هایی از تاسیسات اداری وفنّی موجوددرمحل،دربالای درورودی آن از سوی انقلابیون بارنگ اسپری مشکی نوشته شد:

«بیمارستان امام خمینی»

تا به این ترتیب مخالفت انقلابیون با وجود«ساواک»بیش ازپیش به نمایش گذاشته شود.

(3)

درطی دوران فعّالیّت«سازمان اطلاعات و امنیّت(ساواک)شهرکرد»روسای آن عبارت بوده انداز:

«سرهنگ ستادحسین ترابی»(1344 – 1342ه ش/1384 - 1382ه ق/1965 - 1963م).

«سرهنگ نصرالله نگهبانی»(1345 – 1344ه ش/1385 - 1384ه ق/1966 - 1965م).

«سرهنگ احمدفرزانه»(1347 – 1346ه ش/1387 - 1386ه ق/1968 - 1967م).

«سرهنگ غلام حسین محبوبیان»(1353- 1347ه ش/1394 - 1387ه ق/- 1968م).(4)

«سرهنگ محمودسیاحتگر»(1355 – 1353ه ش/1396 - 1394ه ق/1976 - 1974م).(5)

«سرگردمجتبی کامکار»(1357 – 1355ه ش/1392 - 1396ه ق/1979 - 1976م).(6)

    (7)،(8)

 

گردآوری،تنظیم و ویرایش:

«بابک زمانی پور»

شهرکرد،اسفندماه1393ه ش».

پی نوشت ها:

(1)«سازمان اطلاعات وامنیت کشور»معروف به«ساواک»،باهدف حفظ امنیت کشور،نظام سلطنتی«پهلوی»ومبارزه با نفوذ«کمونیسم»درتاریخ پنج شنبه23/ 12/ 1335ه ش/12/ 8/ 1376ه ق/14/ 3/ 1957م باکمک سرویس های اطلاعاتی ایالات متحده ی آمریکا تأسیس شد و پس از تصویب قانون آن در مجالس  شورای ملّی وسنا، کار خود را رسما از سال بعدبه عنوان«سازمان اصلی پلیس امنیتی و اطلاعاتی ایران»که قدرت و اختیارات بسیاری درتوقیف و بازجویی افراد به مرور ایّام پیدا نمود،آغازکرد.

روسای«سازمان اطلاعات و امنیّت(ساواک)کشور»از ابتدا تا پایان عبارت بودند از: 

 
«سپهبد تیموربختیار(جمعه16/ 5/ 1349–1293ه ش/4/ 6/ 1390-1332ه ق/7/ 8/ 1970-1914م).

سرلشکرحسن پاکروان(سه شنبه5/12/ 1290 -چهارشنبه22/ 1/ 1358ه ش/13/ 5/ 1399-3/7/ 1330 ه ق/11/ 4/ 1979-25/ 2/ 1912م).

ارتشبد نعمت‌الله نصیری(.../5/ 1289- پنج شنبه26 /11/ 1357 ه ش/17/ 3/ 1399- 20/ 7/ 1328 ق/12/ 2/ 1979-28/ 7/ 1910م).

سپهبد ناصر مقدّم(چهارشنبه22 /1/ 1358-جمعه3/ 4/ 1300 ش/13/ 5/ 1399-17/ 10/ 1339ه ق/11/ 4/ 1979-24/ 6/ 1921).

چارت سازمانی ساواک درطی ایّام فعّالیّت های خود به این شرح بوده است:

«بازرسی ساواک،قسمت رسیدگی به شکایات،دادسرای اداری، شامل دادگاه بدوی و دادگاه تجدید نظر،حسابداری،اداره  ی موتوری،اداره  ی بهداری،کمیسیون عالی ساواک،ساواک‌های استان هاشامل«ریاست، معاون، دفتر(که وظایف ادارات کلّ یکم، ششم واموردفتری ریاست و معاون را انجام می‌داد)،امنیت داخلی،حفاظت، فتی، ضد جاسوسی،تحقیق»،ساواک شهرستان ها شامل«ریاست،دوتاسه رهبرعملیات و چند پاسدار»،نمایندگی‌های خارج ازکشورشامل«یک نفرریاست نمایندگی ویک کارمند»،معاون یکم (عملیات)،معاون دوّم(اداری)،اداره ی کلّ یکم(امور اداری) شامل کارگزینی، مخابرات،تشریفات،اداره ی کلّ دوّم(کسب اطلاعات خارجی)،اداره ی کلّ سوّم(امنیت کشوربزرگ ترین و فعّال ترین قسمت ساواک)شامل«قسمت‌های مقابله با بر اندازی،سازمان اجتماعی وواحد روحانیت»،اداره ی کلّ پنّجم (امور فنّی)شامل«تعقیب ومراقبت،شنودتلفنی،قفل،عکاسی،خط شناسی و الکترونیک»،اداره ی کلّ ششم(امور مالی)،اداره ی کلّ هفتم(بررسی اطلاعات خارجی)،اداره ی کلّ هشتم (ضد جاسوسی)،اداره ی کلّ نهم (تحقیق)».

این سازمان به ویژه در سال‌های دهه 1350ه ش/1391ه ق/1971م نفرت‌انگیزترین و مخوف‌ترین نهاد حکومتی در بین مردم به‌شمار می‌آمدتا آن جا که با اوج‌گیری ناآرامی‌های مردمی منجر به پیروزی«انقلاب اسلامی»به عنوان یک راهبرد،انحلال آن اگرچه به گونه ی صوری به عنوان یکی از مطالبات مردمی ازسوی«شاهپور بختیار»آخرین نخست وزیر«پهلوی دوّم»درابتدای انتصاب به این سمت مطرح ودرروزچهارشنبه4/ 11/ 1357ه ش/25/ 2/ 1399ه ق/24/ 1/ 1979م لایحه ی آن به«مجلس شورای ملّی»تقدیم شده بود،با تصویب نمایندگان ودرروزجمعه27/ 11/ 1357ه ش/18/ 3/ 1399ه ق/16/ 2/ 1979م روبه رو وبه شدّت براضمحلال کارکردهای تضعیف شده آن اثرگذاشت.

در این روزدرشرایطی که«ساختمان مجلس شورای ملّی»در کنارمحاصره ی نیروهای نظامی،مردم در مقابل این ساختمان شعارهایی در حمایت ازانتصاب«مهندس مهدی بازرگان»به نخست وزیری از سوی«امام خمینی(ره)»جهت تاسیس دولت انتقالی سر می‌دادند،«نمایندگان مجلس شورای ملّی»درجلسه‌ای علنی با حضور«شاپوربختیار»،نخست‌وزیر«پهلوی دوّم»لوایح«انحلال ساواک»و پنج لایحه ی دیگرجهت موفقیّت«دولت بختیار»در کنترل شرایط بحرانی کشور را به این شرح به  تصویب رساندند.

««متن لایحه ی انحلال سازمان اطلاعات و امنیت کشور»:

مادّه ی واحده

از تاریخ تصویب این قانون«سازمان اطلاعات و امنیت کشور»که به موجب قانون مصوّب[پنج شنبه] بیست و سوّم اسفند1335[ه ش/12/ 8/ 1376ه ق/14/ 3/ 1957م]و قانون اصلاحی آن مصوّب[پنج شنبه]چهارم دی‌ماه 1337[ه ش/16/ 6/ 1378ه ق/25/ 12/ 1358م]تشکیل گردیده،منحل و قوانین مربوطه ملغی می‌گردد.

تبصره ی ۱ـ تشکیلات و بودجه و اعتبارات و اسناد و اموال«سازمان اطلاعات و امنیت کشور»به «نخست‌وزیری»تحویل می‌گردد که به دستور«نخست‌وزیر»بر حسب اقتضاء از کارمندان سازمان مذکور در سایر سازمان‌های دولتی استفاده گردد و یا به خدمت آنان بر طبق قوانین و مقررات مربوط به آن «سازمان»خاتمه داده شود.

تبصره ی ۲- با الغا قانون مربوط به تشکیل«سازمان اطلاعات و امنیت کشور»رسیدگی به کلیه ی جرائم ارتکابی کارمندان«سازمان»مذکور به«وزارت دادگستری»محوّل می‌گرددکه بر حسب مورد در مراجع قانونی مربوطه مورد تعقیب قرار گیرند و چنانچه طبق مقررات قانون قبلی پرونده‌ای از این حیث در «دادسراهای نظامی» تکمیل شده باشد در هر مرحله از رسیدگی که باشد می‌بایستی با صدور قرار عدم صلاحیت به«دادگستری» ارسال شود.

تبصره ی ۳- دولت موّظف است ظرف یک ماه از تاریخ تصویب این قانون لایحه‌ای در مورد تأسیس و تشکیل«مرکز اطلاعات نوینی» که منحصراً در خدمت استقلال و حفظ و امنیت داخلی و خارجی کشور باشد تهیه و برای تصویب به مجلسین تقدیم نماید.

تبصره ی ۴- از تاریخ تصویب این قانون کلیّه ی وظایف و تکالیف«سازمان اطلاعات و امنیت کشور» از حیثی که ضابط نظامی محسوبند به عهده ی«ماموران نظامی» و «ژاندارمری» و «شهربانی» واگذار و هر گونه وظیفه ی دیگری در زمینه جمع‌آوری اطلاعات که به عهده ی سازمان مذکور می‌باشد به تشخیص«نخست‌وزیر» به سایر مراجع مملکتی محول می‌گردد».

با این همه مقاومت هاي عناصري ازآن در تهران و ساير شهرها در برابرامواج انقلاب موجب شدتاحملات انقلابيون به مراكز،ساختمان ها و مقرهاي ساواك که از مدّتی قبل آغاز شده بود،شدّت یافته ومنجربه تصرّف«مقر اصلي ساواك»در«تهران»پس از نه ساعت درگیری در منطقه ی«سلطنت‌آباد»(درسه کیلومتری«پادگان سلطنت‌آباد»)ونيز تصرّف«كميته ی مشترك ضدّخرابكاري»(موزه ی عبرت امروزواقع درمجاورت«میدان سپه(توپخانه، امام خمینی(ره) کنونی)درابتدای خیابان فردوسی جنوبی،خیابان کوشک مصری،خیابان شهید یارجانی امروزین پلاک11)»كه سال ها مركز زندان و شكنجه‌ بود،بيش از ساير مراكز درافكار عمومي مردم و رسانه‌ها انعكاس یافته و«انقلاب اسلامی» را به پیروزی بیش تر از پیش نزدیک نماید.

جهت اطلاع بیش تر نگ به:

http://www.tarikhirani.ir/fa/events/3/EventsDetail/70/%D9%88%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B9.%D9%88.%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7.html

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9

http://www.ebratmuseum.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=32d84832-6873-4017-93c3-e50a30c7af64

(2)و(3)لحظه ی تصرّف ساواک شهرکرد،عکس ها ازروان شاد نادرصبوری تبریزی،موسس ومدیر عکّاسی اسپرت فیلم شهرکرد می باشند.

(4)سیاووش کریمی تهرانی،متوّلدسال 1319ه ش/1359ه ق/1940م،درتهران،از سال 1340ه ش/1380ه ق/1961م که به عضویّت ساواک برگزیده شددارای سمت های مختلف درساواک های تهران،سیستان وبلوچستان،شهرری ودرطی سال های 1355 – 1352ه ش/1396 - 1393ه ق/1976 - 1973م که بازنشسته گردیدعلاوه برریاست امنیّت داخلی ساواک شهرکرد،جانشین رییس درغیاب وی نیز محسوب می شده است.

(5)سرهنگ محمودسیاحتگر،متوّلد1299ه ش/1338ه ق/1920م،درهمدان،ازسال 1340ه ش/1380ه ق/1961م که به عضویّت ساواک درآمد،دارای سمت های مختلفی درساواک های شمال غرب تهران،گرگان،اراک،شهرکردومعاونت ساواک ارومیه که به بازنشستگی وی بادرجه ی سرتیپی انجامید بود.

(6)سرگرد مجتبی کامیار،متوّلد1309ه ش/1348ه ق/1930م،در کرمانشاه،ازسال 1340ه ش/1380ه ق/1961م که به عضویّت ساواک درآمد،دارای سمت های مختلفی در ساواک های قصر شیرین،شمیرانات،غرب تهران،کرج،خرِمشهر،رهبری عملیات اداره ی کلّ سوّم ساواک،ریاست بخش عشایری اداره ی کلّ سوّم ساواک بوده ودرتاریخ های یک شنبه 22/ 11/ 1357 -جمعه 1/ 5/ 1355ه ش/13/ 3/ 1399 - 25/ 7/ 1396ه ق/11/ 2/ 1979 - 23/ 7/ 1976م ریاست ساواک شهرکرد را بر عهده داشته است.

(7)لحظه ی تصرّف ساواک شهرکرد،عکس ازروان شاد نادرصبوری تبریزی،موسس ومدیر عکّاسی اسپرت فیلم شهرکرد می باشد.

(8)نگ به:

اداره ی کلّ اطلاعات استان چهار محال و بختیاری،انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک،روز شمار چهار محال و بختیاری (کتاب اوّل)،تهران،مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات،1388ه ش.